Nowości prawne | 25 marca 2021

Sądy własności intelektualnej (IP)

1 lipca 2020 r. weszły w życie przepisy ustawy nowelizującej Kodeks postępowania cywilnego, zawierającej projekt powołania specjalnych sądów – sądów do spraw własności intelektualnej, czyli tak zwanych wyspecjalizowanych sądów IP. Akronim IP oznacza Intellectual Property, czyli Własność Intelektualna. Skrót ten jest bardzo często używany również przez polskiego prawodawcę, jak to ma miejsce np. w przypadku ulgi podatkowej IP Box, dotyczącej właśnie zysków z prawa własności intelektualnej – pisaliśmy o niej w artykule https://prawointernetu.eu/ulga-ip-box-co-to-jest-i-jak-z-niej-korzystac/.

O taką zmianę strukturalną w sądach zabiegali od wielu lat między innymi prawnicy, rzecznicy patentowi oraz branża farmaceutyczna ze względu na problemy w interpretacji zawiłości technicznych podczas spraw sądowych dotyczących własności intelektualnej. Czym są zatem sądy IP?

Jeśli jesteś zainteresowany pomocą prawną i bezpłatną wyceną skontaktuj się z nami. Radca prawny Kraków.

Czym są sądy własności intelektualnej (IP)?

Sądy własności intelektualnej (IP) są wyspecjalizowanymi wydziałami sądów powszechnych, zajmującymi się wyłącznie prawem własności intelektualnej: 

• sprawami z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych, 
• praw własności przemysłowej, 
• sprawami związanymi ze zwalczaniem nieuczciwej konkurencji,
• pewnymi kategoriami spraw o ochronę dóbr osobistych – w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług.

Konieczność wyodrębnienia osobnych składów orzekających dla tego rodzaju spraw wywołana została przez specjalistyczną wiedzę, jaka potrzebna jest do rozpatrywania tego typu spraw. Niemożliwym jest bowiem, aby każdy sędzia posiadał wiedzę w zakresie farmakologii, IT, Internetu, botaniki, biotechnologii i wszystkich innych dziedzin, obejmujących zagadnienia praw własności intelektualnej. Dotychczas mógł pojawić się problem, że sędzia, który rozstrzygał przykładowo sprawę dotyczącą ochrony prawa autorskiego do kodu źródłowego oprogramowania IT, nie miał wystarczającej wiedzy technicznej, niezbędnej do zrozumienia trudnych zagadnień z tym związanych. W tego rodzaju sprawach wiedza prawna nie jest wystarczająca i żeby prawidłowo ocenić sytuację trzeba mieć wiedzę na temat zagadnień technicznych. Temu zagrożeniu mają zapobiec właśnie sądy własności intelektualnej. 

Struktura sądów własności intelektualnej (IP)

Wydziały sądów IP nie są jednak obecne w każdym okręgu sądowym, a jedynie w kilku wybranych. Okręgi zostały wspomniane nie bez powodu. To szczebel sądów okręgowych będzie bowiem pierwszą instancją w sprawach z właściwości sądów własności intelektualnej. Okręgowe sądy własności intelektualnej pojawiły się w Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Lublinie oraz Katowicach. Wydziały własności intelektualnej Sądów Apelacyjnych, jako druga instancja w sprawach własności intelektualnej, pojawiły się Sądach Apelacyjnych w Warszawie oraz Poznaniu.

Dodatkowo jedynie Sąd Okręgowy w Warszawie stał się właściwy w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnicy przedsiębiorstwa o charakterze technicznym. Zostało to spowodowane wyjątkowo specjalistyczną wiedzą potrzebną do rzetelnego orzekania w tych dziedzinach.

Dzięki powołaniu specjalnych sądów zajmujących się wyłącznie prawem własności intelektualnej strony konfliktów z zakresu nowych technologii będą mogły liczyć na rzetelne rozstrzygnięcia wydawane przez sąd posiadający specjalistyczną wiedzę w danej dziedzinie.

Ponadto zniesiony został XXII Wydział Unijnych Znaków Towarowych i Wzorów Wspólnotowych Sądu Okręgowego w Warszawie. Dotychczas prowadzone sprawy przejmą właśnie sądy IP.

Obowiązkowe profesjonalne zastępstwo

Przed sądem własności intelektualnej można występować tylko z udziałem profesjonalnego pełnomocnika – radcy prawnego, adwokata lub rzecznika patentowego. Przymus ten nie jest wymagany w przypadku, gdy wartość sporu nie przekracza 20 tysięcy złotych. Ponadto sąd może zwolnić z obowiązkowego zastępstwa, gdy stopień zawiłości sprawy takowego nie wymaga.

Zdaniem ustawodawcy przymus ten przyspieszy znacznie i usprawni przebieg postępowań. Co może oznaczać dla zainteresowanych brak wielomiesięcznego oczekiwania na rozstrzygnięcie sprawy i przedłużania sytuacji niepewności prawnej. 

Pozostałe nowości

Nadmienić należy, że planowane zmiany usprawnią również postępowanie dowodowe w sprawach własności intelektualnej. Poniżej wskazujemy najważniejszej nowe instytucje prawne wprowadzone nowelizacją.

Po pierwsze od wejścia w życie nowelizacji strona procesu, która uprawdopodobni roszczenie, może żądać, aby druga strona sporu wyjawiła lub wydała środek dowodowy, którym dysponuje, w szczególności dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe, służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów. Sprawi to, że strona będąca w posiadaniu przykładowo dokumentu mającego istotne znaczenie dla sprawy nie będzie mogła go ukryć, nawet jeśli świadczy on na jej niekorzyść. Robiąc to, narazi się na negatywne konsekwencje. Z pewnością zaowocuje to większą rzetelnością procesu, bowiem Sąd będzie dysponował pełniejszym materiałem dowodowym, którego obszerność nie będzie uzależniona od dobrej woli żadnej ze stron.

Sąd uzyskał również możliwość, by przed wszczęciem postępowania w sprawie o naruszenie lub w jego toku aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji na wniosek uprawnionego wezwać naruszającego do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczenia.  Jeżeli przykładowo osoba taka posiada dużą ilość towarów związanych z naruszeniem lub została wskazana przykładowo jako wytwórca takich towarów bądź osoba, która wprowadza je do obrotu, to sąd będzie miał możliwość zapytania o ich pochodzenie. Wpłynie to z pewnością na stopień poinformowania Sądu na temat danej sprawy.

Ponadto podmioty uzyskały możliwość wytoczenia powództwa o ustalenie, że określone czynności nie naruszają danego patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji po wykazaniu interesu prawnego. Przykładowo, wprowadzając nowy produkt, możemy wcześniej sprawdzić, czy nie naruszymy nim niczyich praw. Pozwoli to z pewnością uniknąć wielu kosztownych sporów w przyszłości w przypadku nieświadomego naruszenia czyjegoś IP.

Podsumowanie

Czy potrzebujemy osobnych wydziałów prawa własności intelektualnej? Ze względu na specjalistyczną wiedzę potrzebną, by właściwie rozstrzygać takie sprawy — z pewnością. Takie rozwiązanie jest już stosowane między innymi w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Wszędzie przyjęło się ono dobrze, a warto wspomnieć, że w Niemczech stosowane jest aż od 1961 roku. Będziemy Państwa informować, jak wprowadzone zmiany funkcjonują w praktyce, gdyż na co dzień mamy styczność z postępowaniami sądowymi w tym zakresie i z ciekawością oczekujemy sprawdzenia ich w systemie prawnym.

Wprowadzoną zmianę należy jednak wstępnie ocenić pozytywnie. Prawnicy redagujący niniejszy serwis byli wielokrotnie świadkami sytuacji, w których wiedza specjalistyczna z zakresu nowych technologii była wymagana zarówno od nich, jak i składu sędziowskiego. Dotychczas nie mieliśmy wpływu na to, czy sprawa trafiła do sędziego, który rozumie trudne zagadnienia techniczne czy nie. To powodowało trudności na etapie prowadzenia sporu i dyskomfort wszystkich stron. Wyrażamy nadzieję, że uchwalona zmiana usprawni postępowania sądowe z zakresu prawa nowych technologii, prawa Internetu, prawa znaków towarowych itp.

Jeśli jesteś zainteresowany pomocą prawną i bezpłatną wyceną skontaktuj się z nami. Kancelaria prawna Kraków.